Wady zgryzu, szczękowo-twarzowe czy innego rodzaju nieprawidłowości to problem, który dotyka wiele osób. Ich przyczyną może być zarówno genetyka, jak i czynniki zewnętrzne. Rozwiązywaniem i leczeniem tych nieprawidłowości zajmuje się dziedzina stomatologii, nazywana ortodoncją. Poza przywróceniem walorów estetycznych i pięknego uśmiech, leczenie w jej ramach pozwala na odbudowę podstawowych funkcji szczęki, takich jak między innymi bezproblemowe przeżuwanie czy zwiększenie poprawności wymowy.
Na czym polega leczenie ortodontyczne?
W zależności od wady, z jaką zgłasza się pacjent, jego nawyków, wieku, a także indywidualnych czynników, istnieją różne metody leczenia. Najczęściej wybieraną drogą jest założenie aparatu ortodontycznego – stałego lub ruchomego. Aparat stały mocowany jest do zębów na określony czas, zgodnie z nazwą na stałe, więc pacjent nie ma możliwości samodzielnego usunięcia go. Ortodonta zakłada aparat od wewnętrznej lub zewnętrznej strony zębów pacjenta, co sprawia, że na zasadzie wywierania nacisku na zęby, powoduje to ich powolne przemieszczanie się na właściwą pozycję. Z kolei aparat ruchomy pacjent nosi, zakłada i zdejmuje samodzielnie zgodnie z zaleceniami dentysty. Zazwyczaj powinien być użytkowany przez kilkanaście godzin na dobę, aby dał zamierzony efekt. W związku z tym istotne jest, aby odpowiednie leczenie ortodontyczne odbywało się po dokładnym i indywidualnym przeanalizowaniu problemu pacjenta.
Etap I – konsultacja
Niezależnie od tego, czy pacjentem będzie osoba dorosła, czy dziecko kluczowym krokiem do podjęcia leczenia jest wizyta w gabinecie ortodonty. Pierwsze spotkanie ma charakter diagnostyczny, czyli polega na przeprowadzeniu wywiadu i badania klinicznego. Między innymi badana jest symetria twarzy, praca stawów skroniowo-żuchwowych, a także ocena błony śluzowej jamy ustnej, dziąseł, wędzidełka warg, ślinianek, języka – jego pracy i ruchomości. Dodatkowo lekarz ocenia zgryz, relacje zębów do szerokości łuków, a także stan tkanek zębowych, występowanie próchnicy lub nieprawidłowej budowy szkliwa. Za pomocą dokładnej i wnikliwej analizy, ortodonta ma możliwość postawić trafną diagnozę i zgodnie z nią dobrać odpowiedni sposób leczenia. W trakcie konsultacji zlecone może zostać również wykonanie dodatkowych badań, między innymi takich jak, panoramiczne zdjęcie zębów, cefalogram czy wyciski szczęki do gipsowych modeli diagnostycznych, które są niezbędne do zaplanowania odpowiedniej terapii – co podkreśla ortodonta z Przychodni stomatologicznej ArtDent. Co więcej, ważne jest poznanie nawyków pacjenta, które mogły wpłynąć na rozwój problemu lub które będą potencjalnym źródłem niepowodzeń w trakcie leczenia.
Etap II, czyli opracowanie planu leczenia
Przede wszystkim przed rozpoczęciem leczenia ortodontycznego niezbędna jest sanacja polegająca na wyleczeniu wszystkich zębów. Na tym etapie lekarz zleca odpowiednie zabiegi, także te obejmujące usunięcie kamienia nazębnego i osadu. Ortodonta na podstawie zebranych informacji podczas konsultacji przedstawia pacjentowi dokument prawny zawierający wszystkie etapy leczenia. Dokładnie omawia każdy krok po kolei, biorąc pod uwagę takie kwestie jak rodzaj aparatu, czas leczenia oraz możliwe koszty. W sytuacji akceptacji warunków dokument musi zostać podpisany przez pacjenta lub w przypadku dziecka – opiekuna lub rodzica. W trakcie wizyty ortodonta prezentuje także modele aparatów, a pacjent lub rodzic samodzielnie podejmują decyzję dopasowaną do własnych preferencji, jak i możliwości finansowych. W przypadku dzieci najczęściej proponuje się aparaty kolorowe, tak, aby uatrakcyjnić ich noszenie.
Etap III nałożenie separacji (tylko przy aparacie stałym)
W przypadku leczenia za pomocą aparatu stałego niezbędnym zabiegiem jest założenie separacji, czyli tak zwanych gumek. Zwykle zakłada się je na 5-7 dni przed założeniem faktycznego aparatu w celu rozsunięcia zębów. Gumki pozwalają na odseparowanie ściśniętych zębów, a następnie założenia pierścienia, który umożliwi stabilizację aparatu.
Etap IV – założenie aparatu
Na samym początku pacjent otrzymuje potrzebne informacje dotyczące pielęgnacji zarówno zębów, jak i aparatu, co z pewnością będzie mieć duży wpływ na czas leczenia. Ortodonta dokładnie oczyszcza zęby pacjenta, a z pomocą kleju i lampy polimeryzacyjnej przykleja do nich zamki, które będą elementem całego leczenia. Zamki posiadają tak zwane rowki, w które lekarz wprowadza specjalny niklowo-tytanowy drut, zwany łukiem. Jest on źródłem siły, która bezpośrednio wpływa na prostowanie zębów. Podczas wizyt kontrolnych łuki wymieniane są na coraz mocniejsze, tak, aby wada mogła się stopniowo korygować. Dodatkowo ortodonta zakłada gumki, które w różnych wersjach kolorystycznych są miłym uatrakcyjnienie nie tylko dla dzieci. Inna sytuacja ma miejsce w przypadku aparatu ruchomego. Mianowicie lekarz przekazuje dokładną instrukcję z jaką pacjent powinien użytkować aparat w ciągu całego leczenia.
Etap V – wizyty kontrolne
Samo założenie aparatu nie kończy procesu całego leczenia. Bardzo ważne jest regularne dbanie i sprawdzanie jego ustawień na wizytach kontrolnych. W przypadku aparatu stałego kontrole zalecane są zazwyczaj co 4-8 tygodni. W trakcie wizyty ortodonta sprawdza stan jamy ustnej, wymienia łuki w zamkach i ligatury, czyli gumki, tak aby przesuwać kolejne zęby. W aparatach ruchomych kontrole wykonywane są rzadziej, co około 8-10 tygodni. Dentysta ocenia efekty leczenia i obserwuje rozwój zgryzu u dzieci. Dodatkowo czasem zachodzi potrzeba zlecenia dodatkowych badań lub odpowiedniego skorygowania ustawień aparatu, tak, aby leczenie odbywało się zgodnie z planem działania. Bardzo ważne zatem jest regularne stawianie się na wizytach kontrolnych, ponieważ zaniechanie ich może stanowczo wydłużyć proces leczenia, a tym samym oddalić pacjenta od oczekiwanych efektów.
Etap VI, czyli zdjęcie aparatu
To kiedy nadejdzie moment zdjęcia aparatu ortodontycznego, jest zależne od wielu czynników. Między innymi od tego, jak zaawansowana była wada oraz czy pacjent przestrzegał zaleceń. W sytuacji, gdy ortodonta zadecyduje, że dokonano korekty zgryzu, wyrównania zębów, a także zamknięcia szpar między nimi, nadchodzi wyczekany moment usunięcia aparatu. Zabieg rozpoczyna się od zdjęcia kolorowych gumek, wyjęciu drucika i usunięciu zamków za pomocą specjalnych kleszczy. Jest to szybki, bezbolesny i bezpieczny dla tkanek zębów zabieg. Następnie ortodonta za pomocą piaskarki i skalera usuwa kamień nazębny i osad. Na tym etapie pacjent widzi już satysfakcjonujący efekt, ale aby utrzymać jego stałość bardzo ważne będzie podjęcie ostatniego kroku.
Ostatni etap
Inaczej nazywany retencją, która polega na utrwalaniu uzyskanych efektów. W trakcie wizyty pacjent dostaje płytkę retencyjną lub retailer nakładany na zęby od wewnętrznej strony. Zadaniem płytki jest stabilizacja uzyskanych ustawień zębów, a także zapobieganie nawrotom wad zgryzu. Płytka powinna być noszona całodobowo, przez około 4-5 godzin, a z czasem intensywność jej noszenia będzie maleć w zależności od zaleceń ortodonty. Cały proces trwa od około 5 tygodni do 3 miesięcy, a po tym okresie pacjent może cieszyć się zadowalającym efektem prostych zębów. W przypadku aparatu ruchomego retencja polega na użytkowaniu aparatu tylko w nocy, do czasu aż wszystkie zęby mleczne wymienią się na stałe.
